Stan prawy na dzień 19.11.2015r.

 

Chyba większości z nas przynajmniej obiło się o uszy, że zmieniły się przepisy dotyczące dziedziczenia. Na lepsze. Ale co dokładnie i jak się zmieniło, a szczególnie jakie to ma znaczenie? Dzisiaj postaram się Wam to nieco przybliżyć.

 

Od kiedy zmiany?

Trzeba zwrócić uwagę na dwie daty – 18.10.2015r. oraz datę śmierci spadkodawcy (osoby, po której następuje dziedziczenie). Zasada jest prosta – jeśli śmierć nastąpiła przed tą datą, stosujemy przepisy stare, a jeśli po niej – nowe.

Wyjątek: W przypadku postępowań dotyczących zabezpieczenia spadku i sporządzenia spisu inwentarza (w tym mających na celu wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu spadku i sporządzeniu spisu inwentarza), które zostały wszczęte i niezakończone przed dniem 18.10.2015r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Czyli mówiąc po ludzku: nawet jeśli śmierć spadkodawcy nastąpiła przed 18.10.2015r., a przykładowo nie zostało jeszcze wszczęte postępowanie dotyczące zabezpieczenia spadku, to w tym zakresie stosujemy już przepisy nowe.

 

Oświadczenie spadkobiercy

Drogi Czytelniku, jeśli jesteś osobą, która ma odziedziczyć spadek, to w ciągu 6 miesięcy od daty, kiedy dowiedziałeś się o tytule powołania (mówiąc w uproszczeniu: dowiedziałeś się, że dziedziczysz), możesz złożyć jedno z 3 oświadczeń:

  • o przyjęciu spadku wprost (bez ograniczenia za długi), czyli nawet jeśli w spadku są same długi, to za nie odpowiadasz w pełnej wysokości (za wszystko);
  • o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności) – w takiej sytuacji jeśli np. długi wynoszą 150.000 zł, ale jedynym majątkiem zmarłego było mieszkanie o wartości 100.000 zł, to odpowiadasz za długi, ale tylko do wartości 100.000 zł;
  • o odrzuceniu spadku – wtedy nie dziedziczysz ani długów, ani mieszkania z poprzedniego przykładu. Spadek można odrzucić także w sytuacji, gdy nie ma żadnych długów, a jest tylko majątek.

Jak było:
Jeśli w terminie 6 miesięcy nie złożyłeś jednego z powyższych oświadczeń, było to jednoznaczne z przyjęciem spadku wprost, czyli wiązało się to z pełną wysokością za długi spadkowe.

Jak jest obecnie:
Jeśli w terminir 6 miesięcy nie złożyłeś jednego z powyższych oświadczeń, jest to jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Skutki zmian:
Obecnie przepisy są bardziej korzystne – nawet jeśli dziedziczy się długi, to jedynie do wysokości majątku, jaki posiadał zmarły. Nie będzie już sytuacji, że ktoś odziedziczy same długi.

 

Inwentarz przy dziedziczeniu z dobrodziejstwem inwentarza

Pomimo dziedziczenia w sposób bardziej korzystny, spadkobiercy zarówno zgodnie ze starymi, jak i nowymi przepisami nie są zwolnieni od pewnych czynności. Konieczne jest przygotowanie w staranny sposób zestawienia, w którym będą wskazane przedmioty należące do spadku, długi, a wg nowych przepisów także przedmioty zapisów windykacyjnych, Nie warto zatajać, czy nie podawać pewnych informacji, ponieważ w takiej sytuacji i tak możemy nie uniknąć odpowiedzialności.

Jak było:

Jeżeli złożono oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był przedtem sporządzony, sąd wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. W takiej sytuacji komornik sporządza spis inwentarza, przy czym należy liczyć się z kosztami związanymi chociażby ze sporządzeniem takiego spisu oraz oszacowaniem wartości majątku.

Jak jest obecnie:

Co do zasady można mówić o tzw. prywatnym spisie inwentarza. Spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu mogą złożyć przed sądem albo notariuszem wykaz inwentarza. W takim wykazie należy z należytą starannością ujawnić przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. Wykaz inwentarza sporządza się według ustalonego wzoru. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem. Nie może jednak zasłaniać się brakiem znajomości wykazu inwentarza złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Przepisy szczególne mogą jednak przewidywać konieczność obowiązkowego wystąpienia do komornika o sporządzenie spisu inwentarza.

Skutki zmian:
Sporządzenie spisu inwentarza zostało uproszczone (można go przygotować samodzielnie według ustalonego wzoru) i przede wszystkim tańsze. Należy jednak pamiętać, że zarówno w starym, jak i nowym stanie prawnym trzeba je przygotować z należytą starannością – starać się ustalić wszelki możliwy majątek oraz wszelkie długi, oraz bez zatajania czegokolwiek.

 

Mam nadzieję, że udało mi się nieco przybliżyć Wam problematykę zmian w prawie spadkowym. Zwracam jednak uwagę, że niniejszy artykuł obejmuje jedynie najważniejsze zmiany przepisów i z uwagi na swoją ograniczoną objętość nie stanowi kompleksowego i wyczerpującego omówienia wszystkich zmian oraz problemów związanych z dziedziczeniem – w szczególności nie dotyka problematyki skutków podatkowych dziedziczenia.